تکلم به زبان مادری قدرت یادگیری کودکان را بالا می‌برد

 کارشناسان ضمن اذعان به برتری توان ذهنی و زبانی افراد دو زبانه، معتقدند که تکلم به زبان مادری قدرت یادگیری کودکان را بالا می‌برد.

به گزارش عصر ایران به نقل از کردپرس، کارشناس مشکلات ویژه یادگیری و رفتاری آموزش و پرورش استثنایی استان ایلام اظهار داشت: کودکانی که به زبانی غیر از زبان مادری سخن گفتن را آغاز کرده‌اند در مقطع پیش‌دبستان و دبستان با مشکلات فراوانی در یادگیری مواجه می‌شوند.

زهرا مرادپور گفت: زبان مادری کودک آن زبانی است که مادر به هنگام حاملگی به آن زبان صحبت می‌کند چون که در زمان حاملگی کودک به صدای مادر نزدیکی دارد و هجاها و حروف آن زبان را بیشتر دریافت می‌کند پس اگر بعد از تولدِ کودک، اقدام به صحبت کردن با او با زبانی دیگر کنید کودکِ خودتان را از یادگیریِ آسان محروم کرده‌اید.

وی با تأکید بر اینکه هرچه فرهنگ بالاتر و رفتارها پیچیده‌تر می‌شود فرهنگ مادری، مؤثرتر و مهم‌تر می‌شود، تصریح کرد: فرهنگ مادری یعنی تفکر و شناخت و اگر کسی نتواند به زبان مادری آموزش ببیند و به آن زبان، متن تولید کند، در پروسه شناخت، نقیصه ایجاد می‌شود؛ و اینجاست که اختلال هویت پیش می‌آید.

این نویسنده و پژوهشگر افزود: زبان مادری بخش مهمی از هویت جوهری خویشتنِ خویش انسان و جزو مقوله هویت و هنر و فرهنگ است علم نیست که تجربی و دو دو تا چهارتا باشد، فرهنگ با هیجان ارتباط دارد. در این حوزه، زبان مادری حرف نخست را می‌زند. در فرهنگ و هنر، زبان مادری در صدر نشسته است.

مرادپور معتقد است: کودکی که زبان مادری را یاد نگرفته‌، عمقی‌ترین فرآیند عاطفی و هیجانی را از دست می‌دهد انسان موجودی هیجانی است. اگر هیجان را از انسان بگیریم، دچار بیماری می‌شود. آموزش زبان دوم بدون آموزش زبان مادری، به مغز آسیب وارد می‌کند. زبان مادری با هیجانات اصیل ما سروکار دارد یعنی آغازگر هیجان انسان است.

 اهمیت آموزش زبان مادری در دوران پیش‌دبستانی سبب شده است که کنوانسیون‌ها و کنفرانس‌های بین‌المللی متعددی مانند کنوانسیون حقوق کودک در سال 1990، کنفرانس جهانی آموزش برای همه 1990 در جامتین و 1993 در دهلی‌نو برگزار شود و در دنیای کنونی مسئله زبان مادری از اولویت‌های دولت‌هاست.

منبع:
http://www.asriran.com/fa/news/638221

زبان مادری، سیاسی نیست

 بنابراین همانقدر که اهمیت دارد زبانی مشترک را به عنوان زبان رسمی برگزینیم و آن را آموزش دهیم، مهم است که برای حفظ زبان‌های غیرفارسی موجود در ایران نیز سازوکاری بیندیشیم. دکتر سیدجواد میری، یکی از این سازوکارها را که به حفظ موجودیت زبان‌های غیرفارسی کمک می‌کند آموزش این زبان‌ها در مدارس در کنار دروس دیگر می‌داند. به زعم او گسستی که یک فرد ایرانی از زبان مادری به محض ورود به مدارس تجربه می‌کند تأثیرات شناختی و احساسی زیادی  روی او می‌گذارد و جامعه را نیز بتدریج ازظرفیت‌های زیاد زبان‌های غیرفارسی محروم می‌کند. در ادامه گفت‌و‌گویی که درباره سیاستگذاری در عرصه زبان با دکتر «سیدجواد میری مینق» به بهانه انتشار کتاب «زبان مادری در گفتمان علوم اجتماعی» انجام گرفته، می‌خوانید. سیدجواد میری جامعه شناس و دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است و در این گفت‌وگو سعی شده با عینکی متفاوت به مسأله زبان مادری در بستر گفتمان جامعه شناسی نگاه شود.

آقای دکتر میری، شما در چندین سال گذشته به مبحث زبان مادری به مثابه امری آکادمیک توجه ویژه‌ای داشته‌اید.بتازگی دو سمینار و یک کتاب هم که در آن جامعه‌شناسان، فلاسفه، روانشناسان اجتماعی و دیگر پژوهشگران زبان به مسأله زبان مادری پرداخته‌اند توسط شما تدوین و منتشر شده است. اساساً زبان مادری در دستگاه فکری شما چه اهمیتی دارد؟

زبان مادری را همان‌طور که اشاره کردید می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بحث قرار داد. اما چیزی که من می‌خواستم در این کتاب و به صورت کلی مجموعه پژوهش‌هایم در حوزه زبان مادری به آن بپردازم، تبدیل مسأله زبان به پدیده‌ای فرهنگی، اجتماعی و آکادمیک فارغ از پیوست‌های سیاسی، امنیتی و ایدئولوژیک آن بود. به عبارت دیگر می‌خواستم زبان متعلق به ذهن قرار بگیرد و به این واسطه بگویم زبان به مثابه یک امر اجتماعی از ابعاد گوناگون می‌تواند مورد بحث و تحلیل قرار بگیرد. من فکر می‌کنم که در این صد سالی که آکادمی در ایران تأسیس شده است به زبان به مثابه یک امر آکادمیک نگاه نشده است. بله بسیاری از نظریه‌های حوزه زبان شناسی از چامسکی گرفته تا سوسور به فارسی ترجمه و در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شوند اما اینکه زبان به عنوان یک امر اجتماعی در بستر جامعه ایرانی چگونه مورد تأمل قرار گرفته - بدون اینکه به دعواهای سیاسی کشیده بشود - مطرح نشده است.

ایران کشوری است که در آن قومیت‌ها با زبان‌های متنوع و فرهنگ‌های خاص خودشان وجود دارند و همین تنوع فرهنگی یک ویژگی خاص و پر از ظرفیت‌های مطلوب برای این کشور است. چرا باید زبان مادری که محل انتقال اولیه فرهنگ و آداب و رسوم است در مقطعی به کلی گسسته شود؟ پشتوانه نظری ایجاد این جدایی زبان مادری از آموزش چیست؟

در کتاب « تأملی درباره ایران؛ واکاوی هویت ملیت ایرانیت و سیاستگذاری‌های زبانی» که بتازگی از من توسط انتشارات نقد و فرهنگ منتشر شده به این مسأله به صورت مفصل پرداخته‌ام. اما اگر بخواهم به صورت خلاصه توضیح دهم اولاً باید به رشد گفتمان‌هایی خاص درباره زبان پس از مشروطه اشاره کنم که یکی از شاخص‌ترین آنها ناسیونالیسم گوبینیستی (فاشیستی) بود. یعنی طرح‌واره‌های ذهنی‌ای که در اروپا حول محور ایجاد یک زبان، یک فرهنگ، یک ملت و یک دولت وجود داشت به ایران رسوخ کرده بود و پس از تأسیس سلسله پهلوی که جو روشنفکری‌اش بشدت تحث تأثیر فلسفه و ایدئولوژی ژرمنی بود بیش از هر دوره دیگر به عرصه عمومی و سیاستگذاری کشیده شد.

ثانیاً جالب است که بدانید ربط وثیقی بین گفتمان زبان و دیسیپلین باستان‌شناسی در ایران وجود دارد. بدین معنا که مستشرقین و باستان‌شناسان اروپایی و امریکایی، تاریخ ایران را در گسست بین یک دوران باستان باشکوه پیش از اسلام و یک دوران پس از اسلام قرائت کرده‌اند. می‌خواهم بگویم که اساساً ما با تاریخ مان به صورت تاریخ گسست مواجه شدیم. در این راستا از آن زمان تاکنون به ایران در یک گفتمان گسست اندیشه‌ایم. این مسأله به اضافه گفتمان روشنفکری که توسط افرادی مانند جواد شیخ‌الاسلام، عباس اقبال آشتیانی، محمود و ایرج افشار، ابراهیم پورداوود، احمد کسروی، پرویز ناتل خانلری و محمدرضا باطنی و... آبیاری می‌شد بتدریج مسأله زبان را به سمت و سویی برد که گویی تنوع زبانی در ایران مخل وحدت ملی است. ادبیات نظری آنها در حوزه زبان هژمونی گسترده‌ای بر سیاستگذاری در عرصه زبان ایجاد کرده که تأثیراتش امروز هم به چشم می‌خورد. آنها به گونه‌ای این گفتمان را مفهوم‌سازی می‌کنند که اگر کسی خارج از آن حرف بزند گویی ضد ایران و خائن است.

 به هر روی اگر بخواهیم به مسأله زبان نه از منظر سیاسی- ایدئولوژیک بلکه از منظر فرهنگی و اجتماعی نگاه کنیم- چیزی که مطلوب جریان فکری نزدیک به شماست- چه تغییری در وضعیت ایجاد می‌شود؟

در وهله اول به گمان من این چرخش گفتمانی کار راحت و آسانی نیست. به‌طور کلی مسأله زبان و زبان مادری محل مناقشه است و متولیان زیادی هم پیدا کرده است که شاید با هم اتفاق نظر هم نداشته باشند. گروهی هویت ایرانی و فارسی را ذیل زبان فارسی تعریف کرده‌اند و عده دیگری ذیل مذهب تشیع و اسلام. اما اگر فرض بگیریم آن چرخش گفتمانی بخواهد صورت بگیرد این پرسش مطرح می‌شود که در رویکرد فرهنگی غیرسیاسی به زبان مادری، آیا قرار است مجوز اینکه زبان‌هایی غیر از فارسی جای زبان فارسی را بگیرند ، صادر کنیم؟  اینجاست که باید تصریح کنم که زاویه نگاه غیرسیاسی به موضوع زبان مادری به معنای پذیرفتن این نیست که این زبان‌ها دشمن هم و جایگزین همدیگر شوند. برای توضیح بیشتر موضوع باید بین چهار مفهوم در اینجا تمایز قائل شوم: زبان به مثابه زبان مادری، زبان به مثابه زبان ملی، زبان به مثابه زبان رسمی و در نهایت زبان به مثابه زبان میانجی و مشترک. می‌توان گفت زبان به مثابه زبان مشترک در حداقل واحد سیاسی ایران - نه در فلات فرهنگی ایران که زمانی آسیای مرکزی و هند و... هم جزو آن بودند - زبان مشترک زبان فارسی است در حیطه زبان رسمی هم کمتر کسی شک دارد که زبان فارسی، زبان رسمی کشور است. اما محل بحث در تعریف زبان ملی است. اینجا باید به دو ساحت مفهوم ملی در ایران توجه کنیم. در دوره پیشامشروطه مفهوم ملی در گستره مفهوم دین تعریف می‌شده مثلاً از گفتن 

«ملت ابراهیم»، پیروان دین ابراهیم را مراد می‌کردند. ولی بعد از مشروطه به دلیل تغییر و تحولات فلسفی و متافیزیک که در دنیای معاصر شکل می‌گیرد، مفهوم ملی دیگر ساحت دینی ندارد و در این معنا منظور از ترکیب «ملت ایران» تمام شهروندانی هستند که در واحد سیاسی ایران زیست می‌کنند. این افراد به اعتبار همان که شهروند سیاسی ایران و جزو ملت ایران هستند، ایرانی‌اند و زبان، فرهنگ، آداب و رسوم‌شان ایرانی است. در این معنا یک شهروند که به زبان کردی یا ترکی حرف می‌زند از زبانی ضدملی و غیرملی استفاده نمی‌کند. ما در ایران زبان‌های ملی متعددی داریم در حالی که زبان رسمی و مشترک بین همه ما فارسی است. منظورم این است که همان هموطن کرد یا ترک و... برای مکاتبات و دروس دانشگاهی باید به زبان رسمی یعنی فارسی صحبت کند و این در قانون اساسی هم تصریح شده است.

اما متأسفانه این موضوع که در ایران تنوع فرهنگی وجود دارد بدرستی درک نشده و در بین سیاستگذاران این حوزه، زبان مادری امری مذموم و به عنوان دشمنی برای زبان ملی و رسمی قلمداد شده است. در صورتی که اگر به تجربه تاریخی خودمان نگاه کنیم در ایران همواره این زبان‌ها گویشگران خودشان را داشته‌اند و زبان فارسی هم به عنوان زبان رسمی و مشترک پاس داشته ‌شده. اتفاقاً اگر بخواهیم در لوای امر سیاسی و امنیتی تنوع را سرکوب کنیم به ضرر امنیت ملی، انسجام جامعه ایران، وحدت ملی و تمامیت ارضی ایران رفتار کرده‌ایم.

هر دستکاری در امر سیاستگذاری فرهنگی و شیفت پارادایمیک مسائلی را به همراه دارد. اگر همان‌طور که شما می‌گویید پیوند یک فرد با زبان‌ مادری‌اش در مدرسه قطع نشود به‌طور ملموس چه اتفاقی در عرصه فرهنگ و جامعه می‌افتد؟ منظورم کارکردی است که آموزش زبان مادری در کنار زبان فارسی در حیطه فردی و جمعی برای کشور ما به همراه دارد.

بخشی از کارکردهای آن را می‌توان در مسائل شناختی و روان شناختی افراد دنبال کرد که افرادی مانند دکتر حسن عشایری، عصب‌شناس و روان‌شناس، بسیار به آنها پرداخته‌اند. وقتی گسست به حالت امر تحمیلی بیرونی اتفاق می‌افتد ساختار احساسی و روانی فرد بهم می‌ریزد بنابراین اگر نگذاریم این گسست فرد از زبان مادری‌اش به این شکل اتفاق بیفتد حتماً افراد را از انواع سرخوردگی‌ها و ملالت‌های روانی رهانیده‌ایم.

کارکردهای دیگر آن هم مربوط به حقوق شهروندی و اجتماعی هستند. من گمان می‌کنم مطالبه‌ای که اکنون در زمینه حق آموزش زبان مادری در مدارس و مراکز آموزشی مطرح شده بیش از هر زمان دیگری به صورت یک گفتمان عمومی درآمده و حتماً باید پاسخ داده شود. پس حداقل کارکرد نگاه فرهنگی-اجتماعی داشتن و دوری گزیدن از نگاه سیاسی به زبان مادری و ایجاد زمینه‌ای برای احترام به کثرت زبانی در عین حفظ زبان فارسی به عنوان عنصر وحدت‌بخش ملی، پاسخگویی به مطالبه‌ای فراگیر و نیز تعدیل فضای اجتماعی کشور است. منظور من این است که به جای سرکوب این مطالبه که شاید به رفتارهای افراطی ختم شود، سازوکاری را باید تعریف کرد که ضمن پاسخ به این مطالبه، زبان فارسی به عنوان زبان ملی و مشترک صیانت شود، امنیت ملی حفظ شود و جلوی فدرالیسم گرفته شود.

در پاسخ به منتقدانی که می‌گویند ما نمی‌توانیم صحبت از وحدت ملی و مفاهیمی از این دست بکنیم در حالی که پارادایم‌های زبانی و هویتی‌مان مختلف است چه پاسخی دارید؟ برای مثال این گروه اعتقاد دارند اگر یک کودک ترک‌زبان در مدارس به زبان ترکی تحت آموزش قرار بگیرد و نه فارسی، او ممکن است از مفاهیمی مانند منافع عمومی و مصالح جمعی درکی پیدا نکند چون در جزیره‌ زبانی خودش زیست می‌کند.

دو مفهوم کاملاً متفاوت «آموزش به زبان مادری» و «آموزشِ زبان مادری» را در اینجا باید از هم تمیز دهیم. خلط این دو به همین نکته‌ای که شما از قول منتقدان اشاره کردید، ختم می‌شود و در نتیجه این خلط کردن سیاستگذاری‌های بعضاً اشتباهی را در حیطه زبان مادری شاهد هستیم. بحث آموزش زبان مادری همان آموزش همه دروس به زبان مادری نیست. یعنی قرار نیست از تدریس ریاضی، علوم و دیگر دروس فارسی‌زدایی صورت بگیرد و بخواهیم این دروس را به زبان کردی، ترکی یا بلوچی و... درس بدهیم. نه منظور این نیست. مراد و مطلوب ما جامعه‌شناسان، تدریس زبان مادری به عنوان یک سرفصل آموزشی در کنار دیگر دروس در مدارس یا مراکز آموزشی دیگر است.

اینجا پرسش از مدل به میان می‌آید. با چه مدلی باید با تنوع رو به‌رو بشویم که در عین حفظ وحدت زبان فارسی، به کثرت زبانی در ایران نیز احترام گذاشته باشیم؟

بسیاری از محققان این حوزه اعتقاد دارند باید از مدل‌های اروپایی و امریکایی گرته‌برداری کنیم و مدل خاص خودمان را انتزاع کنیم اما من موافق نیستم چون هر کشوری شرایط تاریخی، فرهنگی و اجتماعی خاص خودش را دارد و باید درون همین فرهنگ کاوید و از این فضا مدلی را پیدا کرد. از نظر من نیازی نیست راه دوری برویم؛ خود ما یک مدل داریم که 110 سال قدمت دارد و جواب داده است. شهروندان ارمنی ایرانی از زمانی که نهاد آموزش و پرورش نوین توسط میرزا حسن رشدیه در ایران بنیانگذاری شد آموزش زبان ارمنی را در مدارس آغاز کردند و در کنار آن زبان فارسی را به عنوان مدیوم زبانی‌ برای تدریس دروس مدارس به دانش‌آموزان مانند همه مدارس دیگر ایران انتخاب کردند. بنابراین یک دانش‌آموز ارمنی در کنار یادگیری دروس به زبان فارسی، زبان ارمنی را که زبان مادری او به شمار می‌رود نیز در مدارس فرا می‌گیرد و علاوه به درک شفاهی زبان مادری‌، با قواعد، دستور، پیشینه، ادبیات، اشعار و... به صورت آکادمیک آشنا می‌شود.

بخشی از سختگیری‌های مربوط به زبان مادری به رفتارهای افراطی سخن‌گویان به زبان‌های غیرفارسی برمی‌گردد. می‌خواهم بگویم همین نگاه سیاسی که از طرف سیاستگذاران وجود دارد در بین عده‌ای از گروه‌های قومی و زبانی نیز وجود دارد. چطور می‌شود این موضوع را هم تعدیل کرد؟

بله کاملاً درست است. اینجا می‌خواهم این را برای آن دسته که نگاه پانیستی به زبان مادری دارند و شاید در این وضعیت خیلی هم رادیکال می‌شوند بگویم که زبان را نباید تبدیل به امری اسطوره‌ای بکنیم. به عبارت دیگر تبدیل‌کردن زبان به امر اسطوره‌ای می‌طلبد که فرد خودش را ضد دیگری تعریف کند. امر زبانی باید در چارچوب حقوق شهروندی مطرح شود.

درباره کتاب زبان مادری در گفتمان علوم اجتماعی

در اسفند ماه ۱۳۹۶ مصادف با روز جهانی زبان مادری تصمیم به برگزاری اولین سمینار ملی در ایران را داشتیم و از صاحبنظران بسیاری نیز دعوت به عمل آورده بودیم. اما با کژ خلقی های برخی این سمینار برگزار نشد و من تصمیم گرفتم که مقالات ارزشمند این سمینار را به چاپ برسانم. ۷ ماه کار مستمر و تلاش بی وقفه و همکاری اساتید بزرگوار و کمک های بی دریغ دکتر بیژن عبدالکریمی در انتشارات نقد فرهنگ سرانجام به بار نشست و این کتاب مهم در مهر ماه ۱۳۹۷ به جامعه علمی کشور تقدیم خواهد شد. این اثر را شاید بتوان نخستین کتاب به زبان فارسی در حوزه مطالعات زبان مادری و گفتمان هویت ملی در ایران محسوب کرد که با تمامی مخالفتهای بی منطقی که در برابر طرح این پرسش در آکادمی انجام گردید بالاخره به چاپ رسید. امیدوارم تمامی کسانیکه به موضوع علاقمند هستند از این اثر حظ کافی ببرند.

چاپ کتاب "زبان مادری در گفتمان علوم اجتماعی" را اول از همه تقدیم میکنم به تمامی کسانیکه تلاش کردند این سمینار برگزار نشود و سپس تقدیم به مدیریت پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که تمامی امکانات را از من دریغ کرد که حتی یک سالن هم نداشته باشیم تا در باب موضوعات علمی در فضای آکادمیک بحث و گفتگو کنیم. من این کتاب را به تمامی این دوستان تقدیم می کنم که فی سبیل الله جلوی رشد دانشگاهها را می گیرند و البته با این سنگ اندازی ها به من و بسیاری همچون من انگیزه می دهند. صمیمانه انتشار این اثر را به شما دوستان تقدیم می کنم.

مرز میان زبان مادری و تجزیه طلبی

سه روز پیش در فیسبوکم با عکسی روبرو شدم که از طرف فردی به نام "نامیک حاجیف". عکس نقشه ای از بسیاری شهرهای ایران در آذربایجان تا ساوه .... همدان و اراک و دربند روسیه ذیل کشور آذربایجان. من یادداشت کوتاهی درباره این نقشه نوشتم و تذکری به حاجیف دادم و گفتم در عالم همسایگی نام شهرهای ایران را ذیل کشور دیگری زدن جز تجاوز نام دیگری ندارد. البته جمعی از همگروهی های آقای حاجیف با الفاظ زشت مرا نواختند. علت اینکه این مطلب را با شما در میان گذاشتم این است که مرزهای مطالبات اجتماعی و مسائل مربوط به "حق زبان مادری" را باید با رویکردهای تجاوزگرایانه برخی نیروها در باکو به وضوح تمییز بدهیم. به عنوان مثال، سخن گفتن از استانهای آذربایجان با مفاهیمی چون "گونئی آذربایجان" یا "جنوبی آذربایجان"  خطا و سم مهلک است و نیروهای اجتماعی در ایران که سخن از حق زبان مادری و تدریس زبان مادری در مدارس و دانشگاه ها می زنند جدا باید نسبت به این مرزها هشیار باشند. این رویکردها حتی در بین نیروهای اجتماعی کرد هم باید به دقت مراقبه گردد. بحث زبان به مثابه مطالبه اجتماعی ذیل حقوق شهروندی با بحث های تجزیه طلبی و ناسیونالیسم قومی متفاوت است. زیرا این دو ضد تمامیت ارضی ایران است و من با آن مخالفم و مطالبات در چارچوب حقوق شهروندی همسو با رشد جامعه مدنی ایران است.

مناظرات ریاست جمهوری و مسئله قومیت و زبان

در طی این سه مناظره که در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران توسط کاندیداهای ریاست جمهوری مطرح شد، فارغ از مسائل جناحی دو نکته را به وضوح نشان داد و آن بسط خواست مدنی شهروندان ایرانی در بالاترین سطح اجرایی کشور و دیگری پیشرو بودن روحانیت شیعی در حاکمیت نسبت به پان-ایرانیستها و ضد تنوعگرایی در ایران امروز. به عبارت دیگر، روحانیت شیعی به دلیل اتکاء به جهانبینی قرآنی که تنوع را نشانه و آیت خداوندی میبیند مسائل حقوق زبانی شهروندان ایرانی را نه تنها تهدید نمیبیند بل آنرا امری فرصت آفرین قلمداد میکند و دولت را به مثابه یک نهاد ضامن اجرایی شدن این حق تفسیر میکند و شما این نگاه را مقایسه کنید با رویکردهای سلطنت طلبها و شاهی- آرمانی ها و ناسیونالیستهای پارسیگرا که هرگونه طرح مسائل دموکراتیک در عرصه عمومی را تهدیدی برای امنیت ملی قلمداد میکنند و مدافعان گفتمان دموکراتیک را تجزیه طلب و عامل ترکیه و روسیه و انگلیس خطاب میکنند. امروز با مشاهده مناظره آخر به راحتی قابل فهم بود که روحانیت شیعه نه بک گام بل ۵۰ سال از مدافعان ناسیونالسیم باستانگرا جلوتر میباشد. اما نکته دوم، حال که بر همه عیان گشته که سخن از زبانهای غیرفارسی (ولی ملی) در گفتمان رسمی جمهوری اسلامی ذنب لایغفر نیست پس کسانیکه به دنبال اجرایی شدن مطالبات موجود در قانون اساسی هستند باید گفتمان قومیت-زبان و دیگر مطالبات را از قالبهای اسطوره ای و ایدیولوژیکی مبرا کنند و حقوق خویش را در قالب ملی و چارچوب حقوق شهروندی پیگیری نمایند. سخن آخر اینکه آینده سیاسی ایران و مطالبات دموکراتیک ملت در تمامی ابعاد از درون گفتمان جمهوری اسلامی قابل تحققتر خواهد بود و هرگونه برگشت به ناسیونالسیم دیگرستیز یا سلطنت طلبی شاهی آرمانی ما را از اهداف بلند دموکراتیک به دور خواهد نمود.

تقویت وحدت ملی با تدریس زبان ترکی و کردی در دانشگاه‌ها

عده‌ای تصور می‌کنند ایجاد کرسی زبان ترکی در دانشگاه به معنای تغییر زبان رسمی است
در حالی که با تدریس زبان ترکی قرار نیست این زبان جای زبان رسمی را بگیرد 
از سوی دیگر تدریس زبان ترکی در چارچوب مفهوم زبان مادری قرار می‌گیرد یعنی قرار است به عنوان مثال زبان مادری تقویت شود ولی زبان رسمی را کسی نمی‌خواهد عوض کند و تغییر دهد 
ایجاد کرسی‌های مختلف زبان، به بالندگی زبان مادری و زبان ملی کمک می‌کند

آفتاب یزد- سارا علایی: یک‌سال پیش بود که «حسن روحانی»، رئیس‌جمهوری در سفرش به کردستان قول داد در دانشگاه‌های این استان، زبان و ادبیات کردی تدریس شود و حالا به گفته حسین توکلی، مشاور عالی سازمان سنجش و آموزش کشور امکان انتخاب رشته داوطلبان برای ثبت نام در رشته‌های تحصیلی زبان و ادبیات ترکی و زبان و ادبیات کردی در مقطع کارشناسی محقق شده واز این پس داوطلبان می‌توانند در رشته‌های تحصیلی زبان و ادبیات ترکی و زبان و ادبیات کردی در مقطع کارشناسی و نوع گزینش سراسری ثبت‌نام کنند.بررسی دفترچه انتخاب رشته دانشگاه‌ها در سال 95 هم نشان داد که 
دو رشته زبان و ادبیات ترکی آذری و زبان و ادبیات 
کردی در زیرگروه یک گروه آزمایشی ٣ یا همان علوم انسانی در نظر گرفته شده است؛ اتفاقی که به گفته عده‌ای، قدمی مثبت است که به حفظ این زبان‌ها کمک می‌کند و عده‌ای نیز آن را موجب تضعیف زبان رسمی یعنی زبان فارسی می‌دانند. با توجه به اهمیت موضوع، در گفتگویی مشروح با سید جواد میری جامعه شناس و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی تاثیر اقدام دولت یازدهم در خصوص تدریس زبان‌های ترکی و کردی در دانشگاه‌های ایران را بررسی می‌کنیم.
نظر شما در مورد دستور رئیس جمهور برای تدریس زبان ترکی و کردی در دانشگاه‌ها چیست؟
ببینید فکر می‌کنم خود این بحث که دولت ورود پیدا کرده و سعی می کند از ظرفیت‌های قانون اساسی برای تحکیم وحدت ملی استفاده کند و به گونه‌ای تمام اقوام و اقلیت‌های دینی را که در ایران وجود دارند، به گونه‌ای در مشارکت مدنی شرکت دهد و سعی کند از ظرفیت‌های آنها استفاده کند یک گام رو به جلو و مثبت است. ولی نکته‌ای را باید اینجا مطرح کرد و آن این است که ما نباید انتظار داشته باشیم که بحث‌های مربوط به زبان و تدریس آن و بحث‌های مربوط به زبان مادری و اقوام و اقلیت‌های دینی صرف یک حرکت منحصر در دستگاه دولت باشد یعنی این بحث قبل از آنکه بحثی بروکراتیک یا حقوقی صرف در داخل نظام جمهوری اسلامی باشد، یک بحث آکادمیک است. 
چرا این بحث آکادمیک است؟ 
تدریس زبان، غیر از زبان فارسی در ایران به جای اینکه بحثی صرفا علمی باشد و در فضای آکادمیک و دانشگاه توسط اساتید و پژوهشگران بررسی شود و بگویند در ایران چه زبان‌هایی وجود دارد و چارچوب‌ این زبان‌ها چیست، این بحث از ابتدای انقلاب مشروطه و بعد از انقراض حکومت قاجار و اوایل دوران پهلوی، حالت ایدئولوژیک پیدا کرده و بسیاری از روشنفکران و کسانی که در عرصه عمومی قلم می‌زنند، ملیت ایران را به گونه‌ای با زبان فارسی گره زده‌اند و ادعا می‌کنند که اگر کسی اشکالی بدین پیوند ـ ملیت ایرانی و زبان فارسی ـ وارد کند گویی وحدت ملی و هویت ارضی ایران را زیر سوال برده است. از این منظر اگر بخواهیم بحث را به دولت و دستگاه‌های بروکراتیک دولتی واگذار کنیم به هیچ جا نخواهیم رسید و اگر بخواهیم در این مورد صحبت کنیم باید ببینیم جایگاه بحث چیست و در چه محتوایی ما این بحث را مطرح می‌کنیم. ما می‌توانیم در مورد همه زبان‌های دیگر هم صحبت کنیم ولی من می‌خواهم مشخصا درباره تدریس زبان ترکی در ایران صحبت کنم و اینکه چه مسائلی و چالش‌هایی در حول این محور شکل گرفته است. 
محفل آذریون محفلی است که تئوریسین معاصرش امروزه سید‌جواد طباطبایی است. دکتر سید‌جواد طباطبایی ممکن است مستقیما و ظاهرا در در این مباحث ورود نکند و در عرصه عمومی با چنین ادبیات و رویکردی نباشد ولی از بین نظریات ایشان که نگاهی ایران‌شهری دارند و نگاهی که به مسئله ملیت دارند یک محفلی شکل گرفته که این محفل را من نام‌گذاری و مفهوم‌سازی کرده ام به نام محفل آذریون. ادعای این محفل در مورد تدریس زبان ترکی را اگر بخواهیم به زبان ساده بیان کنم این است که ایجاد کرسی زبان‌های غیر از فارسی به وحدت ملی ایران ضربه می‌زند. یعنی اساسا تدریس هر زبانی 
غیر از زبان فارسی به وحدت ملی ضربه می‌زند. اینها وحدت ملی را همان‌‌طوری که گفته ام به زبان فارسی گره زده‌اند. این دیگر کار دولت نیست که مثلا از دولت آقای روحانی یا دولت‌های بعدی بخواهیم و از دستگاه دولت انتظار این را داشته ‌باشیم که در عرصه مفهوم سازی که متعلق به اصحاب علم و آکادمیک است ورود پیدا کند. در این عرصه کسانی می‌توانند ورود پیدا کنند که اهل اندیشه، فکر و مفهوم‌سازی هستند. پرسشی که در برابر این مدعا مطرح می‌شود این است که مفهوم ملی به چه معناست، چون بعضی از مفاهیم وقتی زیاد استفاده می‌شوند احساس کاذبی در ما تولید می‌کنند و در پسِ ذهن‌مان می‌گوییم معنای این کلمه مشخص است و می‌گوییم یعنی ملیت ایران و این کلمه معنایش مشخص است و 
صد سال است که در رابطه با آن صحبت کرده‌ایم و بدیهی است. درحالی که اتفاقا در گفتمان‌های رایج در ایران روی مفهوم ملی، زیاد بحث نشده‌است. در نگاه محفل آذریون و سید‌جواد طباطبایی اساسا بحث ملی عامدانه یا سهوا باز نشده و مبتنی بر ایده ناسیونالیستی یوروسنتریک است که ملت را از امت جدا می‌کند.
این به چه معناست؟ 
پیش از مشروطه وقتی در مورد مفهوم ملت صحبت می‌کردند معنای دینی داشت مثل ملت ابراهیم و .... یعنی کسانی که پیرو دین محمد یعنی اسلام بودند. پس از مشروطه مفهوم‌سازی‌هایی در مورد مفهوم ملت می‌شود و برخی ازجمله سید‌جواد طباطبایی سعی می‌کنند مفهوم ملت را در این راستا مفهوم‌سازی کنند و آن‌هم این است که ملت مساوی است با Natio- یا ناسیو. ناسیو بدین معنی است که یک واحدی به نام دولت ـ ملت وجود دارد که در این واحد اساسا یک زبان، یک ملت و یک سرزمین وجود دارد. این الگویی مفهومی است که از تجربیات تاریخی اروپای غربی به دست آمده که تلاش می‌شد از ولایت دینی کلیسا خارج شوند و برای این خروج سعی می‌شد بعد از جنبش پروتستانتیسم به زبان‌های غیر از لاتین متشبث شوند و از آن زبان‌ها برای 
کلام خدا استفاده کنند. به همین دلیل سعی می‌‌شد زبان‌های محلی را تا درجه زبان‌هایی ملی ارتقا دهند.مثلا گفته می‌شود آلمانها یک زبان دارند و کسانی که در واحد کشور آلمان زندگی می‌کنند و همه آلمانی زبان هستند یک ملت‌اند یا آنگلوساکسون‌ها یک ملت هستند. البته در بین اینها مثلا تفاوت‌های قومیتی، ملیتی و نژادی وجود دارد مثلا بین اسکاتلندی‌ها، ایرلندی‌ها، ولزی‌ها و انگلیسی‌ها تفاوت‌هایی هست اما سعی می‌شود تفاوت‌ها را با زور از بین ببرند ولی به طور کلی الگو این بوده که یک زبان، یک ملت و یک سرزمین. در انقلاب مشروطه این الگو گرفته می‌شود. در ایران، اندیشمندان ایرانی سعی می‌کنند این الگو را به پهنه متنوع ایران تحمیل کنند که منجر به ایجاد ایران مدرن می‌شود. در امپراتوری عثمانی هم ترکان جوان این الگو را تحمیل می‌کنند که منجر به ایجاد جمهوری ترکیه جدید می‌شود. در ترکیه که تنوع قومی بسیار و ادیان مختلفی وجود دارد اگر کسی بگوید کسانی که در داخل مرزهای قومی ترکیه زندگی می‌کنند ترک هستند، این کاملا اشتباه است چون اقوام مختلفی از قبیل یونانی‌ها، ارمنی، کردها، لازها و ... در ترکیه مدرن با دین‌های مختلف زندگی می‌کنند. به همین دلیل سعی شد 
یک سری مفاهیم من عندی ابداع شود و مثلا به کردها می‌گفتند اینها کرد نیستند اینها ترکان کوهستانی هستند. چنین وضعیتی هم در ایران ایجاد و سعی شد حداقل در مقام نظر مانند محمود افشار که می‌گفت همه ایرانی‌ها فارس هستند و آنهایی هم که فارس نیستند باید سعی کنیم زبان فارسی را به آنها تحمیل کنیم که اینها آرام‌آرام زبان فارسی، زبان مادری‌شان شود. چنین ایده‌ای از مفهوم ملی بعد از مشروطه ایجاد می‌شود که خود این ایجاد مفهوم ملی براساس ناسیونالیته یا اروپامدارانه ملیت، خودش در ذات خودش ایجاد تضاد می‌کند. محفل آذریون وقتی صحبت از این می‌کند که به وحدت ملی ضربه می‌خورد در اینجا اساسا از قرائتی پشتیبانی و حمایت می‌کند که این قرائت را قرائت یوروسنتریک می‌گوییم. قرائتی که محفل آذریون و سید‌جواد طباطبایی با مستمسک قرار دادن آن، اینگونه القا می‌کنند که دارند وحدت ملی ایران را حفظ می‌کنند در حالی که بحث، بحث دیگری است. اساسا در ایران اولین نکته‌ای که روی آن انگشت گذاشته شده این است که مفهوم امت را شکل بدهند. در مفهوم امت که مفهومی اسلامی است و دین وجه اشتراک آن است دیگر قرائت یوروسنتریکی وجود ندارد یعنی شما می‌توانید زبان‌ها، نژاد‌ها، قبائل متنوع داشته باشید که اینها همه در ذیل مفهوم امت شکل می‌گیرد و اگر اقلیتی هم قائل شویم، اقلیت زبانی و نژادی نیست چون همه عائله خداوند هستند. اقلیت‌ها معمولا اقلیت مذهبی است و نمی‌توان به کردها، ترک‌ها، بلوچ‌ها و ... اقلیت اطلاق کرد. اما چرا کسانی که دنباله رو نوع نگاه یوروسنتریکی از مفهوم اقلیت استفاده می‌کنند؟ آنها می‌گویند یک زبان غالب وجود دارد و بقیه زبان‌ها باید در ذیل آن خودشان را تعریف کنند. 
نکته‌ دیگری که باید به آن توجه شود این مسئله است که محفل آذریون مفهوم زبان را چگونه مفهوم‌سازی می‌کنند و وقتی در مورد زبان صحبت می‌کنند و می‌گویند زبان فارسی عامل وحدت ایران است این واژه در دستگاه مفهومی آنها به چه معناست. این یکی از آن مولفه‌هایی است که معمولا محفل آذریون و سیدجوادطباطبایی سعی می‌کنند به عنوان یکی از بدیهیات معرفی کنند. اتفاقا مفهوم زبان، مفهوم بدیهی نیست و نیازمند این است که مفهوم‌سازی و مسئله‌سازی شود. وقتی در مورد مفهوم زبان در گفتمان ملیت در ایران صحبت می‌کنیم باید 4 مفهوم را از هم تمیز دهیم. این 4 مفهوم عبارت‌اند از : زبان ملی، زبان مادری، زبان مشترک و زبان رسمی. در حالی که محفل آذریون وقتی در مورد مفهوم زبان صحبت می‌کند هیچ‌کدام از این تمایزات را قائل نیست و فقط از زبان یک مفهوم را مدنظر قرار می‌دهد و می‌گوید زبان رسمی، زبان ملیت ایران است. وقتی در مورد تدریس زبان ترکی در دانشگاه صحبت می‌کنیم و بعد این دوستان می‌گویند ایجاد کرسی زبان ترکی در دانشگاه می‌تواند به وحدت ملی ما ضربه بزند و اساسا نباید زبان ترکی، کردی و ... در دانشگاه‌های ما تدریس شود، زیرا با این کار خرده زبان‌ها خودشان را بالا می‌کشند و این تناقض است زیرا به ملیت ضربه می‌خورد. 
این طرز اندیشیدن به خاطر این است که تمایز مفهومی بین زبان مادری و رسمی را در نظر نمی‌گیرند و تئوریزه نشده است و این عده تصور می‌کنند ایجاد کرسی زبان ترکی در دانشگاه به معنای تغییر زبان رسمی است. در حالی که با تدریس زبان ترکی قرار نیست این زبان جای زبان رسمی را بگیرد. از سوی دیگر تدریس زبان ترکی در چارچوب مفهوم زبان مادری قرار می‌گیرد یعنی قرار است به عنوان مثال زبان مادری تقویت شود ولی زبان رسمی را کسی نمی‌خواهد عوض کند و تغییر دهد. ایجاد کرسی‌های مختلف زبان، به بالندگی زبان مادری و زبان ملی کمک می‌کند. 
چگونه این اتفاق می‌افتد؟ 
در نگاه محفل آذریون و سید‌جواد طباطبایی اساسا وقتی می‌گوییم زبان ملی، در قالب مفهوم زبان یوروسنتریک، زبان ملی یکی است و آن هم فارسی است. به عبارتی در نگاه آنها زبان کردی، ترکی، بلوچی، ارمنی، گیلگی و ... زبان ملی نیستند. در اینجا این سوال مطرح می‌شود که آیا مفهوم ملیت را شما مفهوم‌سازی کرده‌اید یا خیر؟ مسلما نه زیرا این افراد اساسا ملیت را بر همان نوع نگاه اندیشمندانی چون «هردر»، «فیخته» که به یک زبان، یک ملت و یک سرزمین معتقد بودند و در تفکرشان تنوع وجود نداشت، می بینند . اروپای قرن 18 بدین صورت تک محوری نگاه می‌کرد ولی اروپای قرن 21 وارد فضای چندفرهنگی و پلورالیسم شده است ولی بسیاری از اندیشمندانی که در حوزه زبان، ملیت و قومیت کار می‌کنند هنوز بقا بر ملیت هستند یعنی هر چیزی که در اروپای قرن 18 گفته شده اساس و معیار است و چون این افراد به اروپا نگاه می‌کنند از اروپا مثال می‌آورم . در حالی که اگر بخواهیم از نگاه ادبیات قرآنی، دینی و اسلامی و در چارچوب تفکر اسلامی نگاه کنیم اساسا تنوع در نگاه قرآن که می‌فرماید نگاه کن در جهان تنوع وجود دارد.
من معتقدم تدریس زبان مادری نه تنها تقویت‌کننده و استحکام‌بخش وحدت ملی است بلکه اساسا خودش به ملیت کمک می‌کند، زیرا ملیت ایرانی فقط مساوی با زبان فارسی نیست، زبان فارسی قراردادی است بین اقوام ایرانی که یک زبان را به عنوان زبان رسمی قرار داده‌اند و می‌تواند در دستگاه بروکراسی مبادلات و تعاملات را آسوده‌تر کند. ممکن است مثلا صد سال دیگر، کشور آنقدر سرمایه، پول و ظرفیت داشته باشد که مثل کانادا از دو زبان فرانسه و انگلیسی در ایران استفاده شود. امروز کشور ما از نظر منابع و زیرساخت‌ها آنقدر مشکلات زیادی دارد که نمی‌توان بر اینکه سندی با دو زبان نوشته شود بحث کرد. الان بحث بر سر این است که قرارداد شده که زبان فارسی، زبان رسمی و مشترک در پهنه ایران باشد ولی این به معنای این نیست که زبان‌های دیگر زبان غیر ملی هستند. در نوع نگاه محفل آذریون به گونه‌ای وانمود می‌شود که زبان‌های دیگر، زبان‌های غیر ملی‌‌اند. در حالی که هر کسی که در پهنه ایران‌زمین زندگی می‌کند جزو ملت ایران است و چون جزو این ملت است زبان، آداب، فرهنگش ملی است و غیرملی یا ضد ملی نیست. ولی این خلط معرفتی را عده‌ای آگاهانه یا ناآگاهانه ایجاد می‌کنند. 
علت این خلط معرفتی را چه می‌دانید؟
من فکر می‌کنم این خلط معرفتی بدین دلیل است که در نگاه محفل آذریون، «ملی» براساس شاخصه‌ها و مولفه‌های یوروسنتریکی یا اروپامدارانه تعریف شده است، نه اینکه ملی در چارچوب نوع نگاه ملت ابراهیم و دینی تعریف شده باشد. اگر در چارچوب معرفت دینی تعریف شده باشد تمام زبان‌ها جزو ملت ایران هستند و جزو ملت به معنای پیشا مشروطه هم هستند و در پسا مشروطه هم شما قرارداد کردید که این سرزمین ایران است و کسی که در داخل این سرزمین زندگی می‌کند اینها جزو ملت ایران هستند پس زبان‌هایشان هم جزو ملت ایران است و ظرفیت‌های حکومتی، دولت و منابع ملی هم که وجود دارد، همان‌قدر که شما تخصیص می‌دهید به زبان فارسی و آن را تقویت می‌کنید همان قدر هم باید به زبان ترکی، کردی، گیلکی و ... تخصیص داده شود تا تقویت شوند.
چرا؟ 
بعد از انقلاب مشروطه در ایران مکانی به نام فرهنگستان تاسیس شد. فرهنگستان مکانی است که سعی می‌کند فرهنگی را که در پهنه ایران‌زمین وجود دارد مفهوم‌سازی و تئوریزه و به بالندگی، توسعه و گشایش کمک کند. در پهنه ایران‌زمین آیا فقط یک فرهنگ، زبان و ادب وجود دارد؟ به عنوان مثال اگر به کتاب‌هایی که بعد از انقلاب مشروطه در ایران نوشته شده و این ادعا را دارند که تاریخ ادبیات ایران را بازگو می‌کنند، نگاه ‌کنید، کتاب‌هایی که نوشته شده در حوزه تاریخ ادبیات که ادعای این را داشته است که تاریخ ادبیات ایران را گزارش یا سیر تحول و تطور ادب ایرانی را چه در حوزه نثر و نظم را تقریر می‌کند، به خواننده این نکته را می‌گوید که یک سرچشمه‌ و شعرا و اندیشمندانی وجود داشته‌اند که اینها آرام‌ارام در طول تاریخ به غنای ادب و ادبیات ایران کمک‌ کرده‌اند و فرهنگستان نیز این نگاه را القا می‌کند. اما وقتی خواننده سراغ این آثار می‌رود می‌بیند که شعرا و کسانی که در حوزه ادبیات ایران در این کتب آمده‌اند، از رودکی و فردوسی شروع شده تا شهریار، نیما و ... و تمامی اشعاری را که این کتب به عنوان تاریخ ادبیات ایران ارائه می‌دهند شعر فارسی است. این سوال پیش ‌می‌آید که اگر تاریخ ادبیات ایران و فرهنگی که این ادبیات را خلق کرده در این کتب مدنظر قرار گرفته باید 
تمامی کسانی را که در پهنه سیاسی ایران امروز و قاره ایران فرهنگی - که فراسوی مرزهای ایران می‌رود- در بر بگیرد.
ادامه از صفحه 4:
اما چرا اینگونه نیست؟ من برای این سوال یک نظر و تئوری دارم، نظر من این است که در ایران مدرن هیچ کس تاریخ ادبیات ایران را ننوشته است مگر بعد از سال 1906، یعنی قبل از این تاریخ کسی تاریخ ادبیات ایران را در ایران زمین ننوشته است به عبارت دیگر مفهوم تاریخ‌مندی، در تفکر ایرانیان وجود نداشته و این تفکری اروپا‌محورانه و مدرن است-کاری به خوب یا بد بودن آن ندارم- مثلا ما در جهان اسلام فلسفه و عرفان داشته‌ایم ولی کسی تاریخ عرفان یا تاریخ فلسفه ننوشته ‌است در حوزه ادبیات هم این صادق است. ما فردوسی و سعدی داشته‌ایم ولی کسی ننشسته قبل از دوران مدرن تاریخ ادبیات بنویسد یا چه فضای اجتماعی و بستر فرهنگی در زمان سعدی دخیل بوده که فلان اشعار را سروده است. در تاریخ ایران اولین بار ادوارد براون مسئله تاریخ ادبیات را در ایران مطرح می‌کند، که بسیاری از نویسندگان و ادبا به این کتاب ارجاع می‌دهند. وی با نگاه یورسنتریکی و شرق‌شناسانه‌اش کتابی با عنوان تاریخ ادبیات می‌نویسد و این تاریخ ادبیات اساسا می‌شود تاریخ ادبیات زبان فارسی و اینگونه بعد از او افرادی مثل سهیلی و دیگران و کل نظام آموزش و پرورش بر همین اساس و با نگاه شرق‌شناسانه براون تاریخ ادبیات ایران را بازگو می‌کنند اینگونه که اساسا ایران سرزمین پارسی است و زبانش باید فارسی باشد و اگر بخواهیم تاریخ شعرا را بنوسیم باید از فارسی شروع کنیم. در مورد ترکیه هم دیگر شرق‌شناسان همین را جا می‌اندازند و اگر بخواهیم این را به عنوان پروژه کلان‌تر استعمار ببینیم خیلی صحبت‌ها می‌شود انجام داد. 
این استعمار عمدی بوده؟
عمدی را می‌توانیم اینگونه تعبیر کنیم که در دنیا مسئله‌ای به نام استعمار وجود دارد. امروز هم در جامعه‌شناسی و نظریات آن، گفتمان و نظریات پسااستعماری یکی از گفتمان‌های مطرح است. امروز بر کسی پوشیده نیست که اساسا استعمار فقط ورود یگان‌های نظامی‌نبوده است بلکه یگان‌های فکری هم داشته‌اند و دستگاه‌های فکری را تغییر داده‌اند. مثلا همین مفهوم هندوئیسم که اگر به قدیمی‌ترین کتب رجوع کنید آنجا می‌بینید که در کتاب مال‌الهند، ابوریحان‌بیرونی در مورد دین‌هایی که در هند وجود داشته مطالعه می‌کند و نام دین غالب کسانی را که مسلمان نبودند، هندوئیسم نمی‌گوید بلکه می‌گوید نامش در زبان اهل این دین، دهارماست. در حالی که در 1850 و 1860 اولین باری که انگلیسی‌ها در مورد دین غیر مسلمانان در هند صحبت می‌کنند به دین غیر مسلمانان هند نمی‌گوید دهارما بلکه می‌گویند هندوئیسم. چرا؟ چون حاکمیت در دست مسلمانان بوده است و اکثریت هم غیر مسلمانان بوده ‌اند. این موضوع فضایی را ایجاد می‌کند که تمایزی بین مسلمانان و غیرمسلمانان وجود داشته باشد. غیرمسلمانان باید به گونه‌ای با هم وحدت پیدا می‌کردند. اصلا دین هندوئیسم وجود نداشته، آیینی به نام دهارما وجود داشت. اما استعمار انگلیس نه تنها در حوزه نظامی‌ورود پیدا می‌کند بلکه در حوزه فکری هم مفهوم‌سازی می‌کند و می‌گوید دین شما هندوئیسم است و شما باید از مسلمانان متمایز باشید و این مفهوم بعدها به ناسیونالیسم هندوها کمک می‌کند و تا امروز هم منجر به مسائلی می‌شود . برای مثال اولینش این بود که در سال 1947 میلادی هندوستان از پاکستان جدا می‌شود و بعد بین کشمیری‌ها و هندی‌ها نزاع می‌شود و بحث‌هایی از این قبیل. در حوزه ایران و جهان اسلام هم که ورود پیدا می‌کنند ایرانی‌ها فارسی هستند، ترک‌ها ترکی هستند، عرب‌ها، عربی هستند. در حالی که اگر به این واحدهای سیاسی نگاه کنیم تنوع و تکثر بیشماری وجود دارد و اگر فرهنگستان ما بخواهد تاریخ ادبیات ایران را با یک نگاه چندفرهنگی بنویسد اساسا تمامی‌نظام آموزش و پرورش ما در حوزه ادبیات باید تغییر پیدا کند. این را هم بگویم امروز یکی از بزرگترین ترمز‌ها در برابر کسانی که می‌خواهند در حوزه ادبیات و فرهنگ بیندیشند و در قالب‌های یوروسنتریکی و شرق شناسانه فکر نکنند همین کسانی هستند که به گونه‌ای متولی زبان و ادبیات فارسی هستند یعنی وقتی درباره زبان و ادبیات فارسی صحبت می‌کنند گویی یک مکان مقدس است و هیچ‌کس نباید هیچ نقدی به آن وارد کند. چرا؟ چون اساسا با تفکرات مدرن و افق‌های جدید در حوزه فلسفه، جامعه شناختی، نظریات چند فرهنگ و... آشنایی ندارند و با یک نگاه شرق‌شناسانه و بقا بر میت به مسئله ادبیات ایران نگاه می‌کنند. اگر شما بخواهید ادبیات ایران را در قالب جدید و در چارچوب فرهنگستان ادب و زبان‌های ایرانی مفهوم‌سازی کنید اساسا هم باید فردوسی، نسیمی، شهریار، مختوم قلی و شعرای بسیار دیگر را ببینید که ایرانی بودند اما زبانشان ارمنی یا گرچی بود. ممکن است همه مردم این زبان‌ها را بلد نباشند اینها باید به زبان رسمی‌ترجمه شوند. نکته‌ای دیگری که خیلی مهم است و به بحث علوم انسانی هم مربوط می‌شود این است که به عنوان مثال کسی که در فرانسه، انگلیس، سوئد و ... می‌خواهد جامعه‌شناس و مردم‌شناس شود و در حوزه فرهنگ‌های غیر‌غربی کار کند باید زبان‌های غیرغربی را بلد باشد یا اگر می‌خواهد در جامعه‌شناسی ایلات و اقوام کار کند باید زبان‌های بسیار‌ بسیار نادر را بداند تا بتواند به این موضوعات ورود کند و تحقیق انجام دهد. در ایران ما جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان بسیاری داریم اما کدامشان زبان کردی، ترکی، بلوچی و ... می‌دانند ما منتظر می‌شویم مثلا کسی از فرانسه بیاید در بین لرها، تالشی‌ها و ... زندگی کند، زبانشان‌ را هم در فرانسه یاد گرفته باشد بعد در مورد چارچوب فرهنگ، زبان و ... این اقوام تحقیق کند، بعد کتاب به فرانسه چاپ شود، بعد مترجمی‌آن را به فارسی برگرداند و بعد این را به دست من جامعه‌شناس ایرانی برساند.از همین رو هم هست که بهترین متخصصان زبان بلوچی، ترکی ولهجه‌های کردی در ایران نیستند! ما چند مردم‌شناس و جامعه‌شناس در ایران داریم که به خودش زحمت یادگرفتن یکی از زبان‌های ملی ایران را بدهد و بعد بیاید در فرهنگستان ادب بگوید این زبان‌ها و ادبیات وجود دارد و چه تاثیری دانستن این زبان‌ها در فهم فرهنگی ما می‌تواند داشته باشد. چرا دیدگاه‌های ما نسبت به مسائل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی انقدر تک‌بعدی است. چرا در مسائل فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نمی‌توانیم تکثر را بپذیریم؟ چون اساسا تک‌بعدی فکر می‌کنیم، تک بعدی زیست می‌کنیم و ..... در نظام آموزشی، تربیتی و فرهنگیمان تنوع به عنوان چیزی بد تلقی می‌شود. 
با این اوصاف تدریس زبان ترکی و کردی در دانشگاه‌ها اقدامی‌انقلابی محسوب می‌شود.
بله اما به شرطی‌ که کسانی که دست به ایجاد کرسی‌های زبان ترکی زده‌اند چند قدم به عقب بازنگردند و کسانی که در حوزه سیاست‌گذاری هستند مسئله را باز کنند و آن را به دست ایدئولوگ و محفل‌ها نسپارند و به گونه‌ای منافع ملی را در چارچوب منافع ناسیونالیستی شرق‌شناسانه یوروسنترکی تعریف نکنند. وقتی منافع ملی را در سطح کلان و امتی تعریف کنیم تمامی‌اقوامی‌که در ایران وجود دارند اینها جزو امت اسلامی‌و ملیت به معنای پیشامشروطه و همه ملیت ابراهیم هستند. تدریس زبان‌هایی غیر از فارسی نه تنها در مدارس بلکه در دانشگاه‌ها مایه‌ تقویت وحدت ملی است. اینجا مغالطه‌ای که صورت می‌گیرد این است که می‌گویند تدریس زبان ترکی اگر انجام شود بدین معنا است که می‌خواهند زبان فارسی را حذف کنند. در حالی‌که زبان فارسی هیچ‌وقت زبان مادری تمامی‌اقوام ایران نبوده است. چرا این را در نظر نمی‌گیرند. این زبان، زبان رسمی‌تمامی‌اقوام ایرانی است و زبان رسمی‌قرار نیست تغییر کند و کسی به دنبال این مسئله نیست. 
چقدر بستر ورود این دو زبان به نظام آموزشی ما فراهم است؟
ببینید یک بحثی است که این مسئله آیا شدنی است با این وضعیت آموزش عالی که در ایران داریم، من در خبرها دیدم که رئیس دانشگاه تبریز اعلام آمادگی کرده بود این نشان می‌دهد که ما از لحاظ نهادی آمادگی پذیرش در این رشته را داریم. ولی ما باید فضای گفتمانی و ذهنی‌مان هم آماده شود. بسیاری از جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان ما هنوز در این حوزه‌ها ورود پیدا نکرده‌اند و به صورت احساسی نقد می‌کنند.باید آنهایی که در فضای آکادمیک هستند خود انتقادی داشته باشند و پیش‌فرض و مفروضات خودمان را مورد بررسی قرار دهیم و اینکه چرا به عنوان مثال فکر می‌کنیم زبان فارسی، زبان مادری، ملی، رسمی‌و مشترک همه مردم ایران است و این از کجا آمده است. اینها بیشتر برمی‌گردد به نقصانی که در فضای آکادمیک ما وجود دارد. بسیاری از جامعه‌شناسان و مردم‌شناسان ما به بیرون از تهران نمی‌روند و مثلا بین اقوام بلوچ و کرد و ترک و ... نمی‌روند و زندگی کنند. اصلا ما در ایران مردم‌شناس نداریم و من ایران را به عنوان یک مدعا مطرح می‌کنم و هر کسی می‌خواهد بیاید و رد کند. مردم‌شناس باید با مردم زندگی کند و آداب زندگی‌شان را بداند و زبان اقوام را بداند.در پایان تاکید می‌کنم ملت ایران در خود قومیت‌هایی را دارد که باعث تقویت وحدت ملی هستند.

http://aftabeyazd.ir/49477-%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D9%85%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7-%D8%AA%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B3-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C-%D9%88-%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7.html#sel=